Pedro Domingos’un “Master Algoritma” isimli kitabı Paloma Yayınları tarafından Şubat 2017’de Türkçede yayınlandı. Domingos Washington Üniversitesi’nde bilgisayar bilimi profesörüdür. Yapay zeka ve yapay öğrenme alanında tanınmış bir bilim adamıdır.
Master Algoritma günümüzde giderek önem kazanan ve doğasında ileri düzeyde istatistik, mantık ve matematik bilgisi içeren “yapay öğrenme” konusunda herkesin anlayabileceği bir dilde yazılmış belki de tek eser.
Domingos “Master Algoritma” da yapay öğrenmenin beş ana kulvarına ayrıntılı olarak yer veriyor. Yapay öğrenmenin bu ana dallarını “sembolistler”, “bağlantıcılar”, “evrimciler”, “Bayesçiler” ve “benzetimciler” olarak belirlemekte. Her yapay öğrenme dalında geliştirilmiş bulunan algoritmalarla bazı öğrenme problemleri başarıyla çözülebilirken, diğer problemlerde bu başarı gösterilemiyor. Tarihsel olarak da zaman zaman bazı dallar öne çıkarken diğerleri arkaya itiliyor, fakat bir on yıl sonra her şey tersine dönebiliyor. Kitapta her kulvarın tarihçesine yer verilmekte ve incelenen bu ana dalın öne çıkan başlıca algoritması “master algoritma” olarak tanımlanmakta. Domingos bir adım daha ileri giderek bütün bu master algoritmaları barındıran bir üst “master algoritma” arayışına da kitapta yer veriyor. Bu “master algoritmanın” beş problem türünü de başarıyla çözmesi için yapısının nasıl olması gerektiğini tartışıyor.
Kitapta “Hume’un Tümevarım Problemi” isimli üçüncü bölümde sembolistler ele alınmaktadır. Sembolistlere göre bütün zeka sembollerin manipüle edilmesine indirgenebilir. Bu dala ait master algoritma ters tümdengelimdir.
Kitabın dördüncü bölümü “Beyniniz nasıl öğrenir?” adını taşımakta ve “bağlantıcıları” ele almakta. Bağlantıcılara göre öğrenme beynin yaptığı şeydir ve bu nedenle yapılması gereken ona ters mühendislik uygulamaktır. Bağlantıcıların master algoritması, bir sistemin çıktısını istenen çıktıyla karşılaştıran ve çıktıyı olması gereken sonuca yaklaştırmak için nöron katmanlarındaki bağlantılarda peş peşe değişiklikler yapan geri yayılımdır.
Kitabın beşinci bölümü “Evrim: Doğanın Öğrenen Algoritması” adını taşımakta ve evrimcileri” ele almakta. Evrimciler doğal seçilimin öğrenmenin anası olduğunu inanırlar. Doğal seçilim bizi yarattıysa her şeyi yaratabilir ve tek yapmamız gereken bilgisayarda onu simüle etmektir. Evrimcilerin master algoritması genetik programlamadır.
Kitabın altıncı bölümü “Muhterem Bayes’in Kilisesinde” adını taşıyor ve “Bayesçileri” ele alıyor. Bayesçiler her şeyden önce belirsizlikle ilgileniyorlar. Öğrenilen bilgi dağarcığının tümü belirsizdir ve öğrenmenin kendisi bir tür belirsiz çıkarımdır. O halde problem gürültülü, eksik ve hatta çelişkili bilgiyle dağılmadan başa çıkabilmektir. Çözüm olasılıksal çıkarsamadır ve master algoritma Bayes teoremi ve türevleridir.
Kitabı yedinci bölümü “Neye benziyorsan osun” adını taşımakta ve “benzeşimciler” ele alınmaktadır. Benzeşimcilere göre öğrenmenin anahtarı durumlar arasındaki benzerlikleri görmek ve başka benzerlikler bulmaktır. Benzeşimcilerin temel algoritması hatırlanması gereken deneyimleri belirleyen ve yeni öngörülerde bulunmak için bunları birleştiren destek vektör makineleridir.
Domingos kitabın Öğretmen olmadan öğrenmek” isimli sekizinci bölümünde bu kez yapay öğrenmenin ana kollarından uzaklaşarak öğrenmenin öğretmenli ve öğretmensiz olması durumlarını tartışmaktadır.
Kitabın dokuzuncu bölümünde tüm kolların birleştiği bir master algoritmanın yapısı incelenmektedir. Domingos bu bölümde oldukça zor bir iş yaparak çok farklı tarihe, geleneklere ve yaklaşımlara farklı beş ana kolu ortak kavramlar altında eşleştirmeye çalışmaktadır. Burada kullandığı yöntem her kolun temsil dilini, değerlendirme yöntemini ve optimizasyon algoritmasını belirleyerek master denklemi oluşturmaya çalışmaktır.
Domingos’un kitabı yapay öğrenmenin heyecan verici yolculuğunu keyifli bir şekilde anlatmaktadır. Eğer yapay öğrenmenin formel yapısı içinde boğulmuşsanız geri dönüp Domingos’un yorumlarına göz atmak size suyun üstüne çıkıp nefes almak gibi gelecektir.
Mehmet Emin Mutlu 