John Brockman’ın editörlüğünü yaptığı “Yeni Hümanistler: İnsandan Evrene Son Bilimsel Tartışmalar ” kitabı TÜBİTAK yayınları arasında yayınlandı. John Brockman Amerikan entelektüellerinin önem verdiği EDGE isimli bir kültür sitesini yönetmekte (http://www.edge.org). “Yeni Hümanistler” kitabı da çeşitli yazarlara ait bu sitede yayınlanmış yazı ve söyleşilerden oluşan bir derleme.
John Brockman 1995 yılında Üçüncü Kültür isimli bir kitap yayınlamış (2014 yılında Alfa Yayıncılık tarafından Türkçesi yayınlandı). Bu kitapta C. P. Snow’un pozitif bilimler alanında çalışan bilim insanları ile edebi entelektüel kesim arasında giderek büyüyen ayrılığı vurgulamak amacıyla yazdığı “İki Kültür” kitabına atfen yeni bir tür düşünce insanının, “yeni hümanistlerin” giderek yükseldiğini söylemektedir. Yeni hümanistler sadece bir kültüre dahil olup, diğer kültürü görmezden gelen insanlara göre karşı kültüre daha fazla yakındırlar. Hem edebi entelektüel dünyayı hem de güncel ve yakın gelecekte önem kazanacağı öngürülen bilimsel gelişmeleri izleyebilmekte ve katkıda bulunabilmektedirler.
Brockman’ın seçtiği yeni hümanistler arasında benim tanıdıklarım Jared Diamond, Steven Pinker, Daniel C. Dennett, Rodney brooks, Hans Moravec, Marvin Minsky ve Ray Kurzweil. Bu yazarların dışında kitapta 16 başka yazar daha yer almakta. Yazılar “İnsan”, “Makine İnsanlara doğru mu?” ve “Ve Ötesi…” başlıkları altında toplanmış. İlk bölümde insanı tanımaya ve anlamaya yönelik yazılar bulunuyorken ikinci bölüm yapay zeka ve insan – makine birlikteliği konularına yer verilmekte, üçüncü bölümde ise evren bilim yazılarının ağırlıkta olduğu görülmekte.
“Yeni Hümanistler” ABD’de ilk kez 2003’de yayınlanmış. TÜBİTAK ise 2014 yılında yayınlamış. Böyle olunca da kitapta yer verilen çoğu bilimsel bilgilerin eskimiş olduğu görülmekte. Yine de 2015 yılında Açıköğretim Fakültesi için “Geleceğin Teknolojileri” ünitesini yazarken yararlanmış olduğum Ray Kurzweil’in “Tekillik” isimli yazısı sanırım benim bu konuda Türkçe’de okuduğum ilk yazı. Kitabın özellikle bilimdeki çağdaş gelişmeleri anlamaya çalışan sosyal – beşeri bilimler kökenli bilim insanların ilgisini çekeceğini sanıyorum.
“Üçüncü Kültür” kitabının aslına EDGE sitesinde erişilebilir: The Third Culture: Beyond the Scientific Revolution by John Brockman (Simon & Schuster, 1995), https://www.edge.org/documents/ThirdCulture/d-Contents.html
EDGE sitesinde yazan yazarların yayınladığı kitapların listesi çok zengin:
https://www.edge.org/library
Mehmet Emin Mutlu 