Ray Kurzweil’in son kitabı “Bir Zihin Yaratmak: İnsan Düşüncesinin Esrarı” İstanbul bilgi Üniversitesi Yayınları tarafından 2015 sonunda yayınlandı.
20. yüzyılın ikinci yarısı boyunca yapay zekayı oluşturmak amacıyla insan beyninin çalışmasına öykünen “yapay sinir ağları” gibi teknikler geliştirildi. Bu teknikler günümüzde o derece geliştiler ki, artık durum tersine dönmeye başladı ve insan zihninin işleyişini anlamak amacıyla bu tekniklerden yararlanılmaya başlandı. Bir anlamda insan zihninin biyolojik bir yapay zeka olduğu anlayışı yerleşmeye başladı. Ray Kurzweil’in “Bir Zihin Yaratmak” kitabı bende bu etkiyi bıraktı.
Kurzweil kitabında insan beyninin temel öğesinin bir “şekil tanıyıcı” olduğunu ve insan neokorteksinin 300 milyon şekil tanıyıcı içerdiğini ve bu şekil tanıyıcıların hiyerarşik yapısının insan düşüncesini ve bilincini oluşturduğunu ileri sürmektedir. İnanlarda beynin dış kabuğu olan neokorteks 2,5 milimetre kalınlığındadır ve tüm beyni sarmaktadır. Burada ilginç olan olgu beynin ağırlığının yüzde 80’inin neokorteksten meydana geliyor olmasıdır. Bu derece ince bir kabuğun bu derece ağırlık kaplaması ancak birbiri üzerine defalarca katlanmasıyla gerçekleşmektedir. Neokorteksin ince yapısı altı katmandan oluşmaktadır. İnsan neokorteksinde yaklaşık iki milimetre yükseliğinde ve yarım milimetre genişliğinde yaklaşık yarım milyon kortikal sütun yeralmaktadır. Her kortikal sütunda yaklaşık 60.000 nöron bulunmakta ve bu nöronlar kortikal sütunun altı katmanını inşa etmektedirler. Kurzweil bir kortikal sütunda kabaca 100 şekil tanıyıcı bulunduğunu varsaymakta ve böylece insan neokorteksinde toplam 300 milyon şekil tanıyıcı bulunduğu sonucuna varmaktadır.
Kurzweil kitabında, 1980’ler ve 1990’larda kendi geliştirdiği hiyerarşik şekil tanıma algoritmaları (hiyerarşik gizli Markov modelleri) ile 2000’lerin başında Jeff Hawkins ve Dileep George’un oluşturduğu neokorteks modelini birleştirerek zihnin şekil tanıma kuramını oluşturmaktadır.
Kurzweil kitabın “Biyolojiden Esinlenen Dijital Neokorteks” isimli yedinci bölümünde modelinin beyin simulasyonu yaratmak amacıyla nasıl kullanılabileceğini tartışmaktadır. Kitabın onuncu bölümünde önceki kitaplarından tanıdığımız “ivmelenen geri dönüşler” kuralını işe koşarak tam beyin simulasyonunun gelecekte ne zaman gerçekleştirilebileceğini incelemektedir.
Günümüzdeki yapay zeka araştırmalarındaki “patlama” ve bir örneği Kurzweil’de görülen zihin modellerindeki gelişmeyle, önümüzdeki yıllarda önceleri kabaca olsa da, giderek daha iyi çalışan yapay zihinlerle karşılaşmayı umabiliriz.
Mehmet Emin Mutlu 