En sonunda Ray Kurzweil’in “Singularity is Near” kitabı 2016 yılında Türkçe’de yayınlandı. Alfa Yayınevi kitabın Türkçe adını “İnsanlık 2.0” olarak belirlemiş. Ülkemizde tekillik tartışmaları henüz geniş kesimlerce bilinmediği için bu tercih uygun görülebilir. Yine de gelecek yıllarda bu kitabın gerçek adıyla yayınlanmasını görmeyi isterim.
Ray Kurzweil tanınmış bir mucit. Optik karakter tanıma ve ses tanıma algoritmaları ve cihazlarına ait çok sayıda patentin sahibi. Hepimizin sıklıkla kullandığı, kağıtlardaki basılı metinleri tarayıcı ile okutarak metnin bir dosyaya aktarılması işlemini icat eden ve bir ürünü dönüştüren kişi Ray Kurzweil.
Beş yaşından itibaren bir mucit olduğunu söyleyen Kurzweil 1970’ler ve 1980’lerde gerçekleştirdiği yoğun buluş döneminde bir buluşun başarısı için icat tarihinin çok önemli olduğunu fark etmiş. Eğer bir buluş olması gerekenden daha önce gerçekleşirse bu buluşun bir ürüne dönüşmesi uygun/yaygın/ekonomik teknoloji bulunmadığı için mümkün olmayabiliyor. Bu nedenle Kurzweil teknolojinin gelişiminin dinamiklerini araştırmaya başlamış. Özellikle bilgi teknolojilerinin gelişiminin Moore Kanunu gibi çok sayıda, hatta onlarca başka kanun tarafından belirlendiğini keşfetmiş. Moore kanunu bir mikro işlemcideki transistör sayısının her iki yılda bir iki katına çıkacağını öngörür ve bu kanun 1960’ların sonundan bu yana geçerliliğini korumaktadır. Kurzweil’in biraraya getirdiği kanunların ortak noktası bir durumun her bir kaç yılda bir önceki durumun belirli bir katı şeklinde artış gösterdiğini ifade eden kanunlar olmasıdır. Bu “durum”lar bir diske kaydedilebilen veri büyüklüğü, DNA sıra çözümlemesinin birim maliyeti vb. gibi çok çeşitlilik göstermektedir. Kurzweil hepsi de üstel bir gelişmeyi ifade eden bu kanunları “ivmelenen geri dönüşler” ya da “ivmelenen getiriler” kanunu adını verdiği bir üst kanun altında toplamaktadır. Böylece belirli bir buluşun uygun teknolojik ortamının gelecekte hangi yılda en iyi noktada olacağını görebilmektedir.
Kurzweil’e göre “Teknolojik Tekillik” kavramı ilk kez 1950’lerde John Von Neumann tarafından dile getirilmiştir. Ardından 1960’larda I. J. Good zeki makinalarda yaşanacak olan bir zeka patlamasından bahsetmiştir. Romancı ve matematikçi olan Vernor Vinge 1983’de bir makalesinde, 1986’da ise bir romanında hızla yaklaşan “teknolojik tekillik” olgusuna yer vermiştir. Vernor Vinge’ye göre “teknolojik tekillik” makine zekasının insan zekasıyla aynı düzeye geleceği zamanı ifade etmektedir. Bu andan itibaren insanlık dönemi sona ermekte ve insanüstü döneme geçilmektedir. Teknolojik tekillikten sonra olacakları şimdiden öngöremiyoruz. Benzer olguya Hans Moravec 1988 yılında yayınladığı “Mind Children” kitabında yer vermiştir.
Kurzweil’in temel ilgi alanı yapay zeka teknolojileridir. İvmelenen geri dönüşler kanunu yapay zeka alanına uygulandığında “Teknolojik Tekillik” için öngörülen yılın 2020’li yılların sonu olduğu ortaya çıkmaktadır. Ray Kurzweil bu öngörüsünü yüzlerce sayfa tutan kanıt ve hesaplamalarla güçlendirmektedir. Kitabın kalan bölümlerinde ivmelenen geri dönüşler kanunun GNR (genetik, nanoteknoloji ve robotik) alanlarına uygulanmasıyla, bu gelişmelerin insanlığın geleceğini nasıl etkileyeceği ayrıntılı biçimde tartışılmaktadır.
Kitabın ABD’deki ilk baskısı 2005 tarihli olmasına rağmen günümüzde hala güncelliğini korumakta. Bunda Kurzweil’in gelecek öngörüleri için geliştirdiği yöntemin çok güçlü olmasının rolü büyük. Kurzweil geleceğe yönelik öngörülerini ilk kez 1980’lerin sonunda yazdığı “The Age of Intelligent Machines” kitabında yayınlamış ve gelecek 25 yıla yönelik öngörülerinde son derece başarılı olduğunu göstermiştir. 1990’larda ivmelenen geri dönüşler kanununu formüle ederek 1999’da yayınladığı “The Age of Spiritual Machines” isimli kitabında uygulamıştır. İzleyen yıllarda yazdığı “Are We Spiritual Machines?” ve “Singularity is Near” kitaplarında ivmelenen geri dönüşler kanununu daha incelikle hale getirerek güncellemiştir.
“İnsanlık 2.0” uzun soluklu bir kitap. Hızlıca okunabilecek bölümleri olduğu kadar geri dönerek tekrar tekrar okunması gereken bölümlere de sahip. Bu kitabı gelecek 20 yılın yol haritası olarak kullanmak kulağa oldukça iyi bir fikir gibi geliyor.
Vinge, V. (1993), “Technological Singularity”, http://mindstalk.net/vinge/vinge-sing.html
Kurzweil, R. (1989), “The Age of Intelligent Machines”, Cambridge, MA: MIT Yayınları. http://www.kurzweilai.net/ebooks/the-age-of-intelligent-machines
Kurzweil, R. (1999), “The Age of Spiritual Machines”, Newyork, NY: Viking. http://www.kurzweilai.net/ebooks/the-age-of-spiritual-machines
Kurzweil, R. (2001), “Are We Spiritual Machines?”, http://www.kurzweilai.net/ebooks/are-we-spiritual-machines
Mehmet Emin Mutlu 